Zwangerschapsverlof, ouderschapsverlof en partnerverlof in Nederland

Als ouder of verzorger in Nederland is het mogelijk dat je niet over de meest recente informatie beschikt met betrekking tot je rechten op verschillende vormen van verlof, waaronder zwangerschapsverlof, partnerverlof, ouderschapsverlof of adoptie-/pleegzorgverlof.

In het algemeen hebben ouders/voogden in Nederland toegang tot verschillende soorten verlof waarmee ze voor hun kinderen kunnen zorgen. De beschikbaarheid van deze verloven hangt vaak af van verschillende factoren: Ben je officieel ingezetene? Ben je momenteel werkzaam in Nederland, en zo ja, voor hoe lang? Het is belangrijk om te weten dat als je zelfstandig ondernemer bent, je minder vaak in aanmerking komt voor bepaalde voordelen.

Dit artikel is bedoeld om je waardevolle inzichten te geven in de verschillende soorten verlof die eerder zijn genoemd, zodat je goed geïnformeerd bent over je rechten en opties.

Zwangerschap in Nederland

Om in aanmerking te komen voor betaald zwangerschapsverlof in Nederland, moet je aan bepaalde criteria voldoen. Ten eerste moet je een legale inwoner zijn en in loondienst of als zelfstandige werken, of een werkloosheidsuitkering of een ziekte-uitkering ontvangen. Gewoonlijk bedraagt het zwangerschapsverlof minimaal 16 weken met volledige doorbetaling van loon. Als je echter een tweeling of een meerling verwacht, kan het verlof worden verlengd tot minimaal 20 weken met behoud van loon.

Tijdens je zwangerschap terwijl je werkt:

Je werkgever is verantwoordelijk voor een veilige en gezonde werkomgeving voor jou.
Je hebt het recht om indien nodig gedurende de dag extra pauzes te nemen.
Afhankelijk van het advies van een bedrijfsarts kun je toestemming krijgen om minder uren te werken dan je normale rooster om complicaties tot een minimum te beperken.
Als je reguliere taken tijdens de zwangerschap te zwaar worden, heb je het recht om alternatieve taken uit te voeren. Dit recht geldt tot zes maanden na de bevalling.
Je werkplek moet een geschikte, afsluitbare ruimte bieden waar je comfortabel kunt zitten of liggen als dat nodig is.

Als je zwangerschapsverlof voorbij is en je weer aan het werk gaat, kan het zijn dat je overdag tijd nodig hebt om borstvoeding te geven of melk af te kolven. Gedurende de eerste negen levensmaanden van je kind heb je het recht om borstvoeding te geven of melk af te kolven tijdens de werkuren, tot 1/4 van de duur van je dienst. Je werkgever moet hiervoor een geschikte afsluitbare ruimte ter beschikking stellen en je loon wordt gewoon doorbetaald.

Zwangerschapsverlof

De Nederlandse overheid hecht er veel belang aan dat aanstaande moeders en hun baby’s voldoende rust krijgen voor de verwachte bevallingsdatum. Daarom is het zwangerschapsverlof in Nederland verdeeld in twee delen:

Zwangerschapsverlof: Dit verlof moet beginnen tussen 6 en 4 weken voor de verwachte bevallingsdatum (of tussen 10 en 8 weken ervoor voor tweelingen).

Geboorteverlof: Dit verwijst naar de resterende 10-12 weken verlof na de geboorte van het kind.

Als je in loondienst bent, wordt je zwangerschapsverlof (16 weken of 20 weken bij een meerling) georganiseerd en gecoördineerd door je werkgever in samenwerking met het UWV.

Het is van cruciaal belang dat je je werkgever ten minste 3 weken voor de geplande ingangsdatum op de hoogte stelt van je zwangerschapsverlofaanvraag (maar eerder is beter). Zo heeft uw werkgever voldoende tijd om een WAZO-formulier in te vullen en namens u in te dienen bij het UWV. Om je zwangerschapsverlof goed te kunnen coördineren, zal je werkgever vragen om een kopie van je zwangerschapsverklaring, die je van je verloskundige of gynaecoloog krijgt. Aan de hand van deze brief kunt u uw verwachte bevallingsdatum bepalen en uw zwangerschapsverlofdata vaststellen.

Zodra je verlofdata zijn vastgesteld en gecommuniceerd, stuurt je werkgever het WAZO-formulier naar het UWV met de verwachte bevallingsdatum als startpunt van je zwangerschapsverlof. U kunt ook met uw werkgever bespreken hoe de uitkering moet worden uitbetaald voordat u het formulier indient.

Voordelen tijdens zwangerschapsverlof

Als je in Nederland ziek wordt als gevolg van zwangerschapsgerelateerde redenen vlak voor de geplande start van je zwangerschapsverlof, kan je verlof automatisch 6 weken voor de geschatte bevallingsdatum ingaan. Deze regeling zorgt ervoor dat zowel de moeder als het kind voldoende rust en een optimale gezondheid hebben voor de bevalling, ongeacht de eerder vastgestelde startdatum van het verlof.

Als je bovendien ziek wordt als gevolg van de bevalling zelf, kun je na afloop van je officiële zwangerschapsverlofperiode recht hebben op een ziektewetuitkering van 100%. Of je in aanmerking komt voor deze uitkering hangt af van je individuele omstandigheden. Het is bedoeld als ondersteuning en financiële hulp tijdens de herstelperiode na de bevalling.

PARTNER VERLOF

In 2022 hebben echtgenoten of erkende partners die een baan hebben recht op 5 dagen volledig betaald partnerverlof (pro rata voor deeltijdwerk) na de geboorte van hun kind. Dit verlof moet binnen 4 weken na de geboorte worden opgenomen en kan aaneengesloten of gespreid over een periode van 4 weken worden opgenomen. De specifieke data kunnen met de werkgever worden afgesproken.

De echtgenoot of erkende partner moet zijn werkgever zo snel mogelijk op de hoogte brengen van het voorgenomen partnerverlof en de werkgever kan de verlofaanvraag niet weigeren. Als de partner via een uitzendbureau werkt, kunnen de verlofdata worden besproken met de opdrachtmanager en het uitzendbureau, aangezien zij als de officiële werkgever worden beschouwd.

Naast de 5 dagen betaald partnerverlof hebben werkende partners het recht om extra partnerverlof op te nemen binnen de eerste 6 maanden na de geboorte van het kind. Dit extra verlof kan echter pas worden opgenomen als de eerste 5 dagen betaald partnerverlof zijn opgenomen. De duur van het extra partnerverlof moet minimaal 1 week zijn en kan maximaal 5 weken bedragen.

Om extra partnerverlof aan te vragen, moet de werknemer zijn werkgever minstens 4 weken voor de gewenste ingangsdatum schriftelijk (brief of e-mail) informeren. De aanvraag moet duidelijk de begin- en einddatum van het verlof vermelden, evenals het aantal volledige weken dat moet worden opgenomen.

Terwijl de eerste 5 dagen van het partnerverlof volledig worden betaald door de werkgever, wordt de coördinatie van aanvullend partnerverlof geregeld door het UWV. De werkgever moet het UWV tijdig informeren over de aanstaande aanvraag voor extra partnerverlof. De werknemer ontvangt dan een uitkering van het UWV die maximaal 70% van zijn vastgestelde dagloon bedraagt (met inachtneming van het door het UWV vastgestelde maximum dagloon, momenteel € 228,76 per dag).

Ouderschapsverlof

In Nederland komen werkende ouders en adoptie-/ pleegouders in aanmerking voor ouderschapsverlof. De maximale duur van het ouderschapsverlof wordt berekend op basis van het aantal contractuele arbeidsuren. Deze is vastgesteld op maximaal 26 keer het aantal contractuele werkuren. Als een werknemer bijvoorbeeld 40 uur per week werkt, heeft hij recht op 26 x 40 uur ouderschapsverlof, in totaal 1040 uur. Ouderschapsverlof is over het algemeen onbetaald.

Beide individuele ouders kunnen ouderschapsverlof opnemen totdat het kind 8 jaar oud wordt. Elk kind wordt apart beschouwd, dus in het geval van een tweeling heeft de ouder het recht om het dubbele van het normale verlofrecht op te nemen. Het is mogelijk om het recht op ouderschapsverlof binnen Nederland over te dragen van de ene werkgever naar de andere en werknemers kunnen ouderschapsverlof aanvragen zodra ze in een nieuwe functie beginnen.

Het is gebruikelijk dat ouders 1 dag per week ouderschapsverlof opnemen, vaak op woensdag omdat de kinderen op de basisschool dan eerder klaar zijn. Op deze manier kunnen ouders meer tijd met hun kinderen doorbrengen en rekening houden met hun schooltijden.

Salaris, secundaire arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden

Tijdens ouderschapsverlof wordt er geen salaris ontvangen, en vakantie-uren en pensioenopbouw zijn mogelijk niet van toepassing. De officiële arbeidsovereenkomst en functie van de werknemer blijven echter geldig, zelfs als hij of zij in deze periode minder uren per week werkt. Na afloop van het ouderschapsverlof heeft de werknemer het recht om terug te keren naar zijn oorspronkelijke contracturen. Als de werknemer na het ouderschapsverlof officieel minder uren wil werken, moet hij of zij ten minste 2 maanden voor de gevraagde wijziging een schriftelijk verzoek indienen bij de werkgever. Er kunnen enkele beperkingen gelden, bijvoorbeeld als het bedrijf minder dan 10 werknemers heeft of als de werknemer minimaal 6 maanden niet heeft gewerkt. De werkgever kan het verzoek alleen weigeren met een geldige reden. Als het wordt goedgekeurd, kan een nieuw contract met aangepaste werktijden worden opgesteld.

Het is belangrijk om te weten dat er vanaf 2 augustus 2022 een nieuwe regeling van kracht wordt. Volgens deze regeling kunnen nieuwe ouders maximaal 9 weken betaald ouderschapsverlof opnemen (9 weken per kind in het geval van een tweeling). De uitkering bedraagt maximaal 70% van het vastgestelde dagloon, met een maximum van 70% van het door het UWV vastgestelde maximumdagloon.

Tijdens de 9 weken betaald ouderschapsverlof ontvangt de werknemer een ouderschapsverlofuitkering van UWV in plaats van het reguliere salaris. Deze uitkering kan binnen het eerste jaar na de geboorte van het kind worden gebruikt. De resterende 17 weken ouderschapsverlof zijn onbetaald en kunnen worden opgenomen totdat het kind 8 jaar wordt.
Werknemers moeten ten minste 2 maanden van tevoren een schriftelijk of e-mailverzoek indienen bij hun werkgever, waarin ze aangeven of het verlof betaald of onbetaald zal zijn. Als de exacte data van het ouderschapsverlof pas na de geboorte van het kind kunnen worden vastgesteld, moet dit duidelijk aan de werkgever worden meegedeeld.

Werkgevers kunnen pas betaald ouderschapsverlof aanvragen bij het UWV als het verlof is ingegaan. Daarom is het cruciaal om met de werkgever de ingangsdatum en duur van het betaald ouderschapsverlof te bespreken. De 9 weken kunnen verspreid worden over het eerste jaar na de geboorte van het kind of gegroepeerd worden opgenomen op basis van de voorkeur van de werknemer.

Hoewel een werkgever ouderschapsverlof niet kan weigeren, kan hij mogelijke wijzigingen in de gevraagde data of het gevraagde rooster bespreken als dit aanzienlijke bedrijfs- of dienstrisico’s met zich meebrengt. Wijzigingen in het rooster gelden voor de volledige duur van het ouderschapsverlof.

Verlof voor adoptie en pleegzorg

Als een werknemer een kind adopteert of pleegt, heeft de werknemer recht op verlof voor de duur van maximaal 6 weken. Het verlof kan in één keer worden opgenomen of verspreid over een periode van 6 maanden. Tijdens het verlof heeft de werknemer recht op een adoptie-/pleegverlofuitkering van UWV (100% van het vastgestelde dagloon/dagloon). Vanaf 2 augustus 2022 is het ook mogelijk voor ouders om 9 weken betaald ouderschapsverlof op te nemen voor adoptiekinderen of pleegkinderen zolang de kinderen jonger zijn dan 8 jaar. Dit geldt alleen voor het eerste jaar na de dag van de feitelijke adoptie of plaatsing.

We hopen dat dit artikel je heeft geholpen om te begrijpen waar je als nieuwe ouder recht op hebt. Hieronder vind je meer advies over de Nederlandse arbeidsmarkt.